İşte emeklilikte yaşa takılanlar için 12 soru 12 cevap

EYT'liye süresiz emeklilik! 

Milyonlarca EYT'liye emeklilik yolu açan yasa tasarısının en dikkat çekici özelliklerinden birisi süre sınırının olmaması. Bütün EYT'liler 'kazanılmış hak' olarak şartları tamamladıklarında yaş şartı olmadan emekli maaşına kavuşacak. Böylece 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların tamamı emekliliğe sevk edilecek.

Milyonlarca vatandaşın uzun süredir beklediği EYT tasarısı Meclis'e sunuldu. Bir devrim niteliğindeki düzenleme ile büyük bir sorun ortadan kaldırılacak. Toplam 4 maddelik teklifin en önemli özelliklerinden birisi bütün EYT'lileri kapsıyor olması. Şu anda şartları tamamlamamış olan EYT'liler de bir kazanılmış hak olarak yaş şartından kurtulmuş oldu. Böylece sayıları 5 milyonu bulan EYT'liler bir zaman sırını olmadan emekli olabilecek.

Emekli olduklarında da sadece prim ve yıl şartını tamamlamaları yeterli olacak. Düzenleme yürürlüğe girdiğinde 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes emeklilik hakkına kavuşmuş olacak. Yasa teklifindeki detaylarla ilgili soruların cevapları ise şöyle…

*Teklif kimleri kapsıyor?

SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ayrımı yapmaksızın 8 Eylül 1999 ile öncesinde çalışmaya başlayan herkes teklifin kapsamına girdi. Sadece bu tarihten önce sigortalı olanlar değil, sonrasında çalışmaya başlayıp borçlanmalarla işe girişini bu tarih öncesine çekenler de EYT'li sayıldılar ve yaş şartı olmadan emekli olabilecekler.

*Yasa çıkınca kimler hemen başvuru yapabilecek?

Teklif resmi gazetede yayımlandıktan sonra başvurular başlayacak. İlk etapta yıl ve prim şartlarını tamamlamış olanlar başvurarak hemen emeklilik hakkına kavuşacak. Bu sigortalılara yaş şartı konulmayacak. Prim ve yıl yeterli olacak.

*Primi eksik olanlar hak kazanacak mı?

Yıl ve prim şartını tamamlamamış olanlar ise eksiklerini doldurduklarında başvurarak yaş şartı olmadan emekli. Yıl şartı için beklemek gerekirken, primi eksik olanlar değişik borçlanmalarla ( doğum, askerlik, yurtdışı) prim kazanabilecek. Bağ-Kur'lular geçmişte dondurdukları günleri ihya yolu ile satın alıp primlerine ekleyebilecek. Bu imkanları olmayanlar ya çalışarak, ya da isteğe bağlı sigorta ile prim ödeyerek eksik günlerini tamamlayabilecek.

*Prim ve yıl şartları nasıl belirlendi?

Teklif prim ve yıl şartlarını kurumlara göre belirledi. Buna göre yürürlükteki mevzuatlardaki prim ve yıl şartları geçerli olacak. sadece yaş şartı kaldırılacak. Buna gire SSK'lılar işe girdikleri tarihlere göre 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim günlerini doldurmak durumunda. Yıl şartı ise kadınlarda 20, erkeklerde 25 olarak belirleniyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensupları ise yine yürürlükteki mevzuatlara göre kadınlarda 7200, erkeklerde ise 9 bin gün şartıyla emekli olacak.

*Prim şartları 8 Eylül 1999 öncesine dönebilir mi?

Yasa çalışmaları sırasında 8 Eylül 1999 öncesi şartlara dönülmesi de gündeme gelmişti. Bu gerçekleşmiş olsaydı SSK'da 5 bin gün ve yıl şartı yeterli olacaktı. Şu anda yasa teklifinde kademeli prim günü bulunuyor. ancak komisyon ve genel kurul aşamalarında milletvekillerinin önergeleriyle değişiklik olması mümkün olabiliyor.

*Kısmi emeklilikte değişiklik var mı?

Yasa yürürlükteki mevcut prim şartlarının devam edeceğini belirtiyor. Buna göre kısmi emeklilik SSK için 3600 gün Bağ-Kur ve Emekli Sandığı için 5400 gün olarak uygulanıyor. Burada bir yaş şartı da bulunuyor. Yaş şartı günlerin tamamlandığı tarihe kadar kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaşa kadar çıkıyor. Ancak burada da 8 Eylül 1999 öncesine dönülmesi durumunda kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaş şartı bulunuyor. Fakat henüz yasada bununla ilgili bir düzenleme bulunmuyor.

*Borçlanmalar nasıl EYT'li yapacak?

5510 sayılı yasanın 41. maddesinde sigortadan önceki dönemler için yapılan borçlanmaların işe giriş tarihini geri çekeceği belirtiliyor. Buna göre sigortadan önce askerlik yapanlar borçlandıkları gün kadar işe giriş tarihlerini geri çekebiliyor. Bu sayede işe girişi 8 Eylül 1999 öncesine çekenler EYT kapsamına girerek yıl ve prim şartıyla emekli olabilecekler. Staj sonrası doğum borçlanması yapan annelerde işe giriş tarihlerini geri çekerek EYT'den yararlanabilecekler.

*Gurbetçiler nasıl EYT'li olacak?

Yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarının ülkemizde belli şartlarda emekli olma hakları bulunuyor. Buna göre erkekler yurtdışında 18 yaşından sonra çalıştıkları süreleri, kadınlar ise 18 yaşından sonra bulundukları süreleri borçlanarak (satın alarak) emeklilik hakkına kavuşabiliyor. Bu şekilde yurtdışı borçlanmalar Bağ-Kur kapsamında sayıldığı için şartlar da buna göre belirleniyor. Yurtdışındaki borçlanmalar Türkiye'de sigorta girişi olan gurbetçileri EYT kapsamına alıyor. 5510 sayılı yasanın 41. Maddesi gereği Türkiye7de sigorta olmadan önceki yurtdışı günlerini borçlanan gurbetçiler işe giriş tarihlerini borçlandıkları gün kadar geri çekebiliyor. Böylece işe girişini 8 Eylül 1999 öncesine çekebilen bir gurbetçi Bağ-Kur kapsamında EYT'li olarak yaş şartına bakılmadan emekli olabilecek. Türkiye'de sigorta olduktan sonra yurtdışına giden gurbetçiler için ise eksik primlerini bu şekilde tamamlama imkanı bulunuyor. Bunu iki örnekle açıklayalım.

ÖRNEK 1 (ERKEK)

Türkiye'de sigorta olduğu tarih: 5 Eylül 19995

Prim gün sayısı: 4.750 gün

EYT için gerekli prim şartı: 5750 gün

Yurtdışında çalıştığı dönem : 2010-2020

Emekli olmak için gerekli borçlanma günü: 1.000 gün

ÖRNEK 2 (ERKEK)

Türkiye sigorta olduğu tarih: 7.09.2001

Prim gün sayısı: 7.000 gün

Yurtdışında çalıştığı tarih: 1990- 1999

EYT için borçlanması gereken süre: 720 gün (2 yıl)

*Farklı kurumlarda primi olanlar ne yapacak?

Farklı kurumlarda çalışanlar için hizmet dökümünde son 7 yıllık (2520 gün) çalışmaya bakılacak. Hangi kurumdan daha fazla prim (1261 gün ve üstü) ödenmişse o kurumdan (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) emekli olunacak. O kurumun prim ve yıl şartının sağlanması gerekecek. Emeklilik kurumu olarak bakılacak son 7 yıl, geriye doğru takvim olarak değil, sigortalı geçen 7 yıl olarak hesaplanacak.

*Maaş nasıl hesaplanacak

EYT'lilerin maaşları da diğer emekliler gibi üç dönem olarak hesaplanacak. Aylık Bağlama Oranı, güncelleme katsayıları, enflasyon ve yapılan artışlar hesaplara eklenecek. Emekli maaşı çalışırken alınan maaşlara ve sGK'ya bildirilen kazançlara göre belirlenecek.

*Çalışan EYT'liler ne yapacak?

Çalışan EYT'liler öncelikle SGK'dan alacakları 'emekli olabilir' belgesiyle işyerlerine başvuracak ve burada kod 8'den (emeklilik için) çıkışlarını alacak. Emeklilik işlemlerinden sonra isterlerse aynı işyerinde isterlerse farklı işyerlerinde çalışarak çift maaş alabilecekler. Çalışan emekliler için SGDP (Sosyal Güvenlik destek Primi) için 5 puanlık (bu yıl için 500 TL) indirim yapılacak. Böylece çalışan emekliler ile diğer çalışanlar arasında prim farkı olmayacak Burada tek istisna kamuda çalışmak. Kamuda çalışan emeklilerin maaşları kesiliyor

*EYT'e emeklilik zorunlu mu olacak?

EYT ya da diğer yolla emeklilik için kişinin başvurusu esas alınıyor. Burada zorunlu bir emeklilik olmayacak. Taşerondan kamuya geçen işçiler de zorunlu emekli olmayacak. İsterlerse devam edecek, isterlerse emekli olacaklar.

İŞTE SSK'LILAR İÇİN YIL YIL PRİM ŞARTLARI:

ERKEKLER (SSK)
İşe Başlama Tarihi - Sigortalılık Süresi - Prim Günü
09.09.1976 ve öncesi - 25 - 5000
09.09.1976-23.05.1979 - 25 - 5000
24.05.1979-23.11.1980 - 25 - 5000
24.11.1980-23.05.1982 - 25 - 5075
24.05.1982-23.11.1983 - 25 - 5150
24.11.1983-23.05.1985 - 25 - 5225
24.05.1985-23.11.1986 - 25 - 5300
24.11.1986-23.05.1988 - 25 - 5375
24.05.1988-23.11.1989 - 25 - 5450
24.11.1989-23.05.1991 - 25 - 5525
24.05.1991-23.11.1992 - 25 - 5600
24.11.1992-23.05.1994 - 25 - 5675
24.05.1994-23.11.1995 - 25 - 5750
24.11.1995-23.05.1997 - 25 - 5825
24.05.1997-23.11.1998 - 25 - 5900
24.11.1998-09.09.1999 - 25 - 5975

KADINLAR (SSK)
İşe Başlama Tarihi - Sigortalılık Süresi - Prim Günü
01.04.1981 ve öncesi - 20 - 5000
01.04.1981-08.09.1981 - 20 - 5000
09.09.1981-23.05.1984 - 20 - 5000
24.05.1984-23.05.1985 - 20 - 5000
24.05.1985-23.05.1986 - 20 - 5075
24.05.1986-23.05.1987 - 20 - 5150
24.05.1987-23.05.1988 - 20 - 5225
24.05.1988-23.05.1989 - 20 - 5300
24.05.1989-23.05.1990 - 20 - 5375
24.05.1990-23.05.1991 - 20 - 5450
24.05.1991-23.05.1992 - 20 - 5525
24.05.1992-23.05.1993 - 20 - 5600
24.05.1993-23.05.1994 - 20 - 5675
24.05.1994-23.05.1995 - 20 - 5750
24.05.1995-23.05.1996 - 20 - 5825
24.05.1996-23.05.1997 - 20 - 5900
24.05.1997-23.05.1998 - 20 - 5975
24.05.1998-23.05.1999 - 20 - 5975
24.05.1999-08.09.1999 - 20 - 5975